LEISHMANIOSE
Algemene informatie en overdracht
Leishmaniasis is een verzamelnaam voor een groep ziekten veroorzaakt door eencellige parasieten (protozoa) die behoren tot de genus Leishmania. Deze parasieten kunnen mensen en dieren infecteren. Bij mensen maakt men onderscheid in de ziekte op basis van waar de verschijnselen optreden, namelijk in de huid, op de huid-slijmvlies overgangen of in de organen. Bij de hond zijn meestal zowel de huid als de organen (m.n. beenmerg, milt en lever) betrokken. In het Middellandse Zeegebied komt bij honden m.n. Leishmania infantum voor.
In tegenstelling tot Babesia en Erlichia wordt Leishmania niet overgedragen door teken maar door de (vrouwelijke) zandvlieg (zie afbeelding hieronder). In de hond ontwikkelt de parasiet zich in de macrofaag (een cel die een belangrijke rol speelt in het immuunsysteem). Er zijn enkele cases beschreven dat de parasiet van teef op puppy’s wordt overgedragen.
Symptomen :
Leishmaniasis is een chronisch verlopende ziekte. De incubatietijd varieert van enkele maanden tot 7 jaar. Niet elke hond wordt ziek en hierbij speelt het soort immuunrespons dat de hond ontwikkelt een belangrijke rol. Bij honden die ziek worden, worden auto-antilichamen gevormd (antilichamen die gericht zijn tegen het eigen lichaam) waardoor rode bloedcellen en bloedplaatjes worden afgebroken. Tevens ontstaat er schade in kleine vaten waardoor er ontstekingen kunnen optreden in het vaatbed, het oog, de gewrichten en de nieren.
De verschijnselen die de hond kan ontwikkelen zijn verminderde inspanningstolerantie, gewichtsverlies, sloomheid, veel drinken en veel urineren, minder eetlust, diarree, braken en bloedneuzen. Tevens kunnen er afwijkingen aan de huid ontstaan zoals kaalheid bij de kop, hyperkeratose (abnormale verhoorning van de opperhuid, zoals bij de neus, en de voetzolen), schilfers en afwijkende nagels.
Diagnose en behandeling :
Leishmaniose worden aangetoond met een bloedtest die de tegen de parasiet gerichte antistoffen opspoort. In combinatie met karakteristieke ziekteverschijnselen verschaft dat voldoende zekerheid. In geval van twijfel kan de parasiet worden aangetoond in weefsel uit een lymfeklier of uit het beenmerg. Leishmaniose wordt meestal behandeld met allopurinol tabletten, driemaal daags en minstens een halfjaar lang. De hond oogt al snel weer volledig gezond, maar de infectie verdwijnt er niet mee. De meeste honden moeten met tussenpozen steeds opnieuw behandeld worden. Ze kunnen er echter wel oud mee worden, het medicijn is niet bijzonder duur en complicaties zijn zeldzaam. Alleen wanneer de hond ernstige nierklachten heeft of wanneer de ziekte pas in een zeer vergevorderd stadium wordt ontdekt, zijn de vooruitzichten tamelijk somber.
Preventie:
Momenteel komen deze zandvliegjes niet voor in België en lopen de honden die in België blijven geen risico om besmet te worden. Er wordt echter vanuit gegaan dat de opwarming van de aarde zorgt voor een verdere verspreiding van deze zandvliegjes waardoor Leishmania ook bij ons in de toekomst een rol kan gaan spelen.
Ter preventie is het belangrijk om de zandvlieg te vermijden. Deze komt m.n. voor in Middellandse Zeegebieden in de periode van het voorjaar tot laat in de herfst. De zandvlieg is het meest actief in de schemering en ’s nachts. In deze tijden kan de hond het best binnen worden gehouden. Er is een halsband beschikbaar, Scalibor®, welke de hond 5 tot 6 maanden zou moeten beschermen tegen teken en tegen zandvliegen.
Er is een nieuwe vaccinatie op de markt tegen Leishmaniosis, namelijk CaniLeish®. Hiervoor moet de hond meerdere malen gevaccineerd worden en het is dus belangrijk om 10 weken voor vertrek te beginnen. De kans om de ziekte te ontwikkelen na het in contact komen met een geïnfecteerde zandvlieg is dan 3,6 keer zo klein.
Het zandvliegje komt alleen voor in warmere gebieden, vooral in de tropen en subtropen. De Cöte d'Azur, de Spaanse Costa's en de Tunesische stranden zijn typische risicogebieden waar talloze besmette honden rondlopen, die overigens zelden ziek zijn. Op alle continenten, met uitzondering van Antarctica, Australië en Nieuw-Zeeland, komt leishmaniose voor, zij het in lang niet alle landen en landstreken. De risicoperiode is niet precies aan te geven. In Frankrijk houdt men het op eind mei tot midden oktober. Dat betekent overigens niet dat zandvliegjes nooit eens op andere tijden steken. Onduidelijk is in hoeverre de bergen veilig zijn. Volgens sommige bronnen zou leishmaniose in Frankrijk niet voorkomen boven de 700 m, terwijl andere 1.500 m als grens aanhouden. In zuidelijker streken zal men nog hoger moeten gaan.
Verspreiding Europa:
Albanië, Bosnië, Frankrijk, Griekenland, Italië, Kroatië, Portugal, Slovenië, Spanje; Frankrijk: vooral ten zuiden van de lijn Lyon-Limoges;
Noord-Amerika Verenigde Staten:
Het aan Mexico grenzende gedeelte; Centraal en Zuid-Amerika: Argentinië, Belize, Bolivia, Colombia, Dominicaanse Republiek, Ecuador, EI Salvador, Guatemala, Guyana, Honduras, Mexico, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Suriname, Venezuela;
Afrika:
Algerije, Burkina Faso, Centraal-Afrikaanse Republiek, Egypte, Ethiopië, Gambia, Kameroen, Libië, Malawi, MalI, Marokko, Namibië, Niger, Nigeria, Oeganda, Senegal, Syrië, Togo, Tsjaad, Tunesië, Turkije, Zaïre, Zambia;
Azië en Het Nabije Oosten:
Aghanistan, Bangladesh, China, Djibouti, Egypte, de zuidelijke GOS-staten, India, Irak, Iran, Israël, Jordanië, Koeweit, Libanon, Nepal, Oman, Pakistan, Saoedi-Arabië, Taiwan, Verenigde Arabische Emiraten, Jemen;
Australië en Nieuw-Zeeland:
Geen leishmaniose
